دولت ژاپن، جمعیت کل کشور را 125.5 میلیون نفر تخمین می زند. (تخمین اواسط سال 2020)  گزارش آژانس امور فرهنگی  (ACA)نشان می‌دهد که تعداد اعضای گروه‌های مذهبی تا 31 دسامبر 2019 بالغ بر 183 میلیون نفر بوده است. این تعداد، بطور قابل ملاحظه‌ای بیشتر از جمعیت کشور، نشان‌دهنده وابستگی بسیاری از شهروندان به ادیان متعدد است. به عنوان مثال، شرکت پیروان آیین بودا در مراسم مذهبی و رویدادهای سایر ادیان مانند شینتو و بالعکس معمول است. بر اساس ACA، تعریف پیرو و روش شمارش پیروان در هر سازمان مذهبی متفاوت است. وابستگی مذهبی 88.9 میلیون پیرو شینتو حدود (48.6 درصد) است.

قانون اساسی آزادی مذهب را تضمین می کند و دولت را ملزم می کند که از آموزش دینی یا هر گونه فعالیت مذهبی دیگر خودداری کند. این قانون، سازمان‌های مذهبی را از اعمال هرگونه اقتدار سیاسی یا دریافت امتیاز از دولت منع می‌کند.

دولت، گروه‌های مذهبی را به ثبت‌نام یا درخواست مجوز فعالیت(صدور گواهینامه) مجبور نمی‌کند. گروه‌های مذهبی تأیید شده مجبور به پرداخت مالیات بر درآمد نیستند. درامد گروه های مذهبی از راه کمک‌ها و هدایای مذهبی اسم که در واقع به عنوان بخشی از هزینه‌های عملیاتی و نگهداری آنها استفاده می‌شود.  دولت از گروه‌های مذهبی که درخواست‌ مجوز میکنند( وضعیت شرکتی) می‌خواهد تا ثابت کنند که فضای فیزیکی برای عبادت دارند و هدف اصلی آنها انتشار آموزه‌های دینی، برگزاری مراسم مذهبی، و آموزش و پرورش مومنان است. متقاضی باید کتباً سوابق سه ساله فعالیت به عنوان یک تشکل مذهبی، فهرست اعضا و اساتید دینی، قوانین سازمان، اطلاعاتی در مورد نحوه تصمیم گیری در مورد مدیریت دارایی ها، فهرستی از دارایی ها ، صورت درآمد و هزینه های سازمان را ارائه دهد.

این قانون تصریح می‌کند که فرمانداران استان‌ها بر گروه‌هایی که به دنبال وضعیت شرکتی(اخذ مجوز) در استان مربوطه خود هستند، صلاحیت دارند و گروه‌ها باید برای ثبت نام در استانداری ها درخواست دهند. استثنائات برای گروه هایی با دفاتر در استان های مختلف، که ممکن است در وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علم و فناوری ثبت نام کنند، اعطا می شود. پس از اینکه وزیر یا فرماندار استان تأیید کرد که متقاضی با تعریف قانونی یک گروه مذهبی معتبر دارای وضعیت شرکتی مطابقت دارد، قانون متقاضی را ملزم می‌کند تا قوانین اداری مربوط به هدف، پرسنل اصلی و امور مالی خود را تدوین کند. متقاضیان پس از تأیید درخواست وزیر یا فرماندار و ثبت نام، به شرکت های مذهبی تبدیل می شوند.

این قانون، مؤسسات مذهبی معتبر را ملزم می‌کند تا دارایی‌ها، درآمدها و هزینه‌های خود را به دولت اعلام کنند. این قانون همچنین به دولت اجازه می دهد تا نقض احتمالی مقررات مربوط به فعالیت های انتفاعی را بررسی کند. مقامات حق دارند فعالیت های انتفاعی یک مؤسسه مذهبی را تا یک سال به حالت تعلیق درآورند در صورتی که این گروه از مقررات تخلف کند.

قانون مقرر می دارد که عبادت و مناسک مذهبی، توسط زندانیان در ندامتگاه ها و زندانها، چه به صورت انفرادی و چه به صورت گروهی ، ممنوع نیست. در راستای حمایت از قانون و حقوق اساسی زندانیان( حق آزادی مذهب)، وزارت دادگستری به زندانیان ، امکان دسترسی به روحانیان داوطلب از مذاهب مختلف در زندان ها را می دهد.

قانون بیان می‌کند که مدارسی که توسط دولت‌های ملی و محلی تأسیس می‌شوند، باید از آموزش دینی یا فعالیت‌های دیگر در حمایت از یک دین خاص خودداری کنند. مدارس خصوصی مجاز به تدریس ادیان خاص هستند. قانون همچنین بیان می کند که با نگرش تسامح دینی، باید  در اموزش و پرورش، به آگاهی عمومی نسبت به دین و جایگاه آن در زندگی اجتماعی، بها داده شود. مدارس دولتی و خصوصی باید برنامه های درسی را مطابق با این استانداردها توسعه دهند. این استانداردها بر اساس قانون است، که بیان می کند که مدارس باید به دقت در هنگام آموزش دین به طور کلی به دانش آموزان دبستانی و دبیرستانی توجه کنند.

قانون کار بیان می‌کند که نمی‌توان فرد را به دلیل مذهب از عضویت در اتحادیه محروم کرد. ژاپن یکی از طرفین میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی است.

یک ژاپنی به عنوان یک شینتو متولد می شود، به عنوان یک مسیحی ازدواج می کند و به عنوان یک بودایی می میرد. این غیرممکن به نظر می رسد، اما در ژاپن، منطق خود را دارد. مفهوم معنویت و دین در ژاپن با آنچه در غرب و شرق به آن عادت کرده ایم متفاوت است.

شینتوئیسم، دین بومی ژاپن

کلمه شینتو (神道 شینتوئیسم) در لغت به معنای راه خداست. کانجی 神 اول به معنای کامی (الوهیت، روح) و 道 دوم میچی (راه) است.

شینتوئیسم دینی است که از کیش کامی (ارواح) پیروی می کند. بیش از 2000 سال است که فرهنگ ژاپنی را به شدت تحت تأثیر قرار داده است، بنابراین اساس تفکر ژاپنی است. این دین، آیین ها و روش های خود را برای ابراز قدردانی از کامی دارد. با وجود این، هیچ مؤسس، هیچ خدای برتر و هیچ کتاب مقدسی ندارد.

شینتوئیسم یکی از معدود ادیان باستانی است که هنوز در دنیای مدرن باقی مانده است و به دلیل تهدید دین قدرتمندتر هرگز در خطر نابودی و حذف قرار نگرفته است. بودیسم تنها دینی بود که می‌توانست آن را تحت الشعاع قرار دهد، اما هر دو به گونه‌ای با یکدیگر تطبیق داده شده و بر یکدیگر تأثیر و تاثر داشته اند. در واقع، سنت‌ها، آیین‌ها و چهره‌های نماینده انها( خدا) در هم امیخته شده است.

ما می توانیم ادیان مشابهی را در کشورهای دیگر مانند تائوئیسم در چین پیدا کنیم، اما مذهب شینتو فقط در فرهنگ ژاپن وجود دارد. و در این کشور باقی مانده است. ژاپن، تنها کشوری است که شینتو را یک مذهب رسمی می داند. البته می‌توانیم چند زیارتگاه کوچک (که کایگای جینجا نامیده می‌شود - زیارتگاه‌های خارج از کشور) را در کشورهایی که ژاپنی‌ها زیادی به انجا مهاجرت کرده اند، مانند هاوایی، برزیل و ایالات متحده امریکا، ببینیم.

شینتو هیچ مبلغی در کشورهای دیگر ندارد. می توان گفت شینتوئیسم کاملاً ریشه در مجمع الجزایر ژاپن و ساکنان آن دارد. این راهی برای درک محیط زیست، طبیعت، عناصر و حتی وضعیت موجود ژاپن و امپراتور آن است.

آیا کامی خداست؟

کامی با خدایی که ما می شناسیم یکسان نیست. ما می توانیم آنها را به عنوان ارواح قدرتمند برتر از انسان های فانی تعریف کنیم.

این ارواح ژاپنی می توانند متعدد و گوناگون باشند و تعداد آنها بی پایان است. خدایان مهمی مانند الهه خورشید آماتراسو، ارواح در موجودات زنده (حیوانات)، عناصر طبیعت (کوه ها یا طوفان)، و اجداد فوت شده از جمله امپراتوران باستانی ژاپن، وجود دارند.

یک کامی معمولاً در داخل یک شی (شینتای - 神 体 ) مانند آینه، جواهر، شمشیر زندگی می کند و در یک جعبه مخفی واقع در ساختمان اصلی حرم یا معبد نگهداری می شود. اما برخی دیگر در داخل درخت یا کوه پنهان شده اند. برخی از آنها وجود دارد که در خود کامی ذخیره می شوند، مانند کوه فوجی!

الهه خورشید به نام اماتراسو (天照) را نگهبان سرزمین اجدادی می‌داند و خاندان امپراتوری را از نسل این خدا و تجسم وی می‌شمارد. هدف آیین شینتو تحقق و تکمیل اراده ی کامی و نیاکان در خانواده، جامعه و ملت است. انسان‌ها مانند کل طبیعت، کودکان کامی هستند.

منشأ مذهب شینتو چیست؟

قدمت شینتو به اندازه تمدن ژاپن است. در دوره جومون ماقبل تاریخ هیراگانا (14500 سال قبل از میلاد تا300 قبل از میلاد)، هر جامعه ای که در مجمع الجزایر ژاپن زندگی می کرد، عقاید آنیمیستی خاص خود را داشت. آنها همچنین رویدادهای غیرقابل توضیح اطراف را تفسیر کردند و معتقد بودند که ارواح و اجداد قدرتمند آن را ساخته اند.

وقتی دولت یاماتو (اولین ملت ژاپن) را تأسیس کردند، تصمیم گرفتند این باورهای کوچک را برای تحمیل یک «حقیقت واحد» متحد کنند. تاریخ اساطیر ژاپن در کوجیکی، قدیمی ترین کتاب ژاپن گردآوری شده است. در اینجا آنها آغاز وجود انسان را بر اساس آیین شینتو توضیح دادند و این الوهیت های عالی را با خانواده سلطنتی ژاپن پیوند دادند. خوب است به یاد داشته باشیم که طبق نظر شینتو، امپراتور و خانواده اش از نوادگان الهه خورشید آماتراسو هستند و بنابراین مشروعیت سلطنت در ژاپن از نوع مشروعیت الهی است.

قدمت شینتو به اندازه تمدن ژاپن است. معبد ایزومو تایشا یکی از قدیمی ترین معبدهای ژاپن است.

همچنین خاندان پادشاهی ژاپن ادعا می‌کند که آماتراسو جده ی بزرگ ایشان است و تا سال ۱۹۴۵ وی «جده ی برجسته ی امپراتور» نامیده می‌شد. [در سال ۱۹۴۵ امپراتور ژاپن هر گونه ارتباط با نسل آسمانی را رد کرد.]

کتاب کوجیکی به معنای « وقایع نگاری موضوعات کهن »( که شامل مجموعه‌ای از اسطوره‌ها درباره ی مبدأ جزیره‌های ژاپن و خدایان یعنی کامی هاست. و بنوعی «شاهنامه» ژاپنی‌ها محسوب میشود چرا که به سرگذشت امپراتوران متعدد ژاپن و پهلوانان آن‌ها می‌پردازد.) تالیف اونو یاسومارو در سال ۷۱۲ به فرمان ملکه گم مه ی، شرح می‌کند که ایزاناگی پس از برگشتن از یومی (به ژاپنی: Yomi، 黄泉) یعنی «جهان زیرین» یا «سرزمین مردگان»، مشغول مراسم تطهیر شد و هنگام شستشو، آماتراسو( الهه خورشید و بزرگتررین کامی) از چشم چپش آفریده شد. خواهرش تسوکویومی ( الهه ماه)  از چشم راستش آفریده شد و سپس برادرش سوسانو(خدای طوفان) از دماغش آفریده شد. البته خدایان دیگری در حال شستشوی ایزاناگی آفریده شدند؛ ولی آماتراسو، تسوکویومی و سوسانو «سه فرزند برجسته» به‌شمار می‌آیند.

آیا شینتو نماد ناسیونالیسم ژاپنی است؟

شینتوئیسم نماد واقعی هویت ژاپنی است. در دوره های خاصی از تاریخ، ملی گرایان ژاپنی از آن استفاده کرده اند.

دوره مرمت میجی(مجموعه ای از اصلاحات سیاسی، اجتماعی، نظامی و اقتصادی سالهای 1868 تا 1889) جدیدترین دوره تاریخ است که از شینتو برای اهداف غیر مذهبی استفاده می شد. برخی از خالصان و مومنان جامعه ژاپن می خواستند شینتو را به عنوان تنها دین در ژاپن تحمیل کنند و حتی سعی کردند بودیسم را سرکوب کنند. در این دوره، زیارتگاه‌های شینتو به بخشی از نهادهای دولتی تبدیل شدند و توسط دولت اداره می‌شد. این دولت، دولتِ شینتو نامیده می شد و تا پایان جنگ جهانی دوم ادامه داشت.

پس از آن، دولت، شینتو دولتی را لغو کرد، با این حال رابطه بین ناسیونالیسم ژاپن و شینتو هنوز زخم های باز خود را دارد. واضح ترین نمونه، معبد یاسوکونی در توکیو است. این زیارتگاه در سال 1869 برای گرامیداشت سربازانی که در جریان جنگ بوشین جان باختند ساخته شد. از آن زمان، بسیاری از جنگجویان جنگ به عنوان کامی در آنجا ثبت شده اند، از جمله سربازان جنایتکار جنگ جهانی دوم.

این داستان قدیمی به نظر می رسد، اما حتی این روزها نیز برخی از نخست وزیران ژاپن به نمایندگی از دولت به این زیارتگاه رفته اند.

طبق امار رسمی 2021 وزارت امور داخلی و ارتباطات، 48.1 درصد از ساکنان ژاپن خود را شینتوئیست و 46.5 درصد بودایی می دانند. تنها 1.05٪ مسیحی وجود دارد و 4.3٪ دیگر شامل سایر ادیان است. این داده ها غیرعادی به نظر نمی رسد تا زمانی که بدانیم این آمار بر اساس 181 میلیون نفر انجام شده است. در حالی که ژاپن تنها 126 میلیون نفر جمعیت دارد.

چطور ممکن است؟ پاسخ سوال، این است که بسیاری از مردم، خود را هم شینتو و هم بودایی می دانند و بنابراین هر دو را انتخاب می کنند.    

همانطور که می بینید، شینتوئیسم و ​​بودیسم در ژاپن ارتباط زیادی دارند. همزمانی آنها در طول سالها باعث شده است که در یک کشور همزیستی داشته باشند و بر یکدیگر تأثیر بگذارند.

پژوهشگر روابط بین الملل: محمدعلی هژبری

   https://www.state.gov/reports/2020-report-on-international-religious-freedom/japan/

OFFICE OF INTERNATIONAL RELIGIOUS FREEDOM

 MAY 12, 2021